Merkez Bankası temel mal ve enerji fiyatlarına dikkat çekti
TCMB Ocak ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.
Rapora göre, Ocak ayında üretici fiyatlarının aylık artışı maliyet gelişmelerine paralel olarak güçlenirken, yıllık üretici enflasyonu yatay seyretti.
Ocak ayındaki yükselişin ardından önümüzdeki dönemde enflasyonun ana eğiliminin zayıflayacağı tahmin ediliyor.
Geçtiğimiz ay tüketici fiyatları yüzde 6,70 oranında artarken, yıllık enflasyon 0,09 puanla sınırlı bir oranda artarak yüzde 64,86’ya ulaştı. Ocak ayında doğal gazın aylık tüketici enflasyonuna etkisi 0,23 puan, yıllık enflasyona etkisi ise 0,35 puan oldu.
Mevsimsellik ve doğalgaz etkilerinden arındırılmış tüketici enflasyonunda önceki aylara göre artış yaşandı.
Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,34 ve 0,16 puan azalarak yüzde 67,68 ve yüzde 70,48’e geriledi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), hane halkı tüketim alışkanlıklarındaki değişiklikleri dikkate alarak tüketim sepetini ve ağırlık yapısını her yılın başında güncelliyor. Öte yandan 2024 yılında gıda ve daha spesifik olarak sepetteki güç alt kümelerinin ağırlığı azalırken, temel mal ve hizmet kümelerinin yükleri arttı.
Bu doğrultuda B ve C göstergelerinin ölçekleri sırasıyla 1,89 ve 3,35 puan artarak yüzde 72,82 ve yüzde 59,55’e ulaştı. Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu dönemde elektrik ve hizmetler kümelerinin katkıları sırasıyla 0,61 ve 0,58 puan artarken, gıda, alkol-tütün-altın ve temel mal kümelerinin katkıları sırasıyla 0,72, 0,26 puan azaldı. ve sırasıyla 0,12 puan. .
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle bakıldığında B ve C endekslerinde bir önceki aya göre aylık artışlar belirgin bir şekilde arttı.
Fiyat artışları B endeksini oluşturan kümelere yayılırken, hizmet kümesindeki artış dikkat çekti. Ocak ayında hizmet fiyatları yüzde 12,14 oranında önemli oranda artarken, grup yıllık enflasyonu 0,94 puan azalarak yüzde 89,72’ye geriledi.
Aylık fiyat artışları kümenin geneline yayılmış, yıllık enflasyon kira ve ulaştırma hizmetlerinde yükselirken, başta iletişim olmak üzere diğer alt kümelenmelerde gerilemiştir.
Diğer hizmetlerde yüzde 14,99 gibi yüksek bir aylık artışta, geçmiş enflasyona endeksleme ve zamana dayalı fiyatlama davranışının yaygın olduğu sağlık hizmetlerindeki artışların etkisi, ekipman ve işçilik maliyetleri de dahil olmak üzere yeniden değerleme, bakım ve onarıma tabi kalemler eğlence-kültür ve sigorta hizmetlerinin yanı sıra hissedildi.
– Kira kümesindeki aylık artış önemli ölçüde güçlendi.
Rapora göre, baz fiyat ve başta kırmızı et olmak üzere gıda fiyatlarındaki gelişmelerin yansıdığı restoran otel alt grubunda aylık artış yüzde 12,17 ile yüksek gerçekleşti.
Kira kümesindeki aylık artış, sözleşme yenileme sayısındaki artışın etkisiyle yüzde 11,46 ile önemli ölçüde güçlenirken, bu kümede yıllık enflasyon 3,26 puan artarak yüzde 111,84’e yükseldi.
İletişim alt kümesi yüzde 2,37 gibi nispeten ılımlı bir artış oranıyla genel hizmet kümesinden farklılaştı. Temel mal grubunda yıllık enflasyon 0,54 puanlık sınırlı bir artışla yüzde 53,35’e ulaştı.
Ocak ayında yıllık enflasyon diğer temel mallarda yükselirken, geri kalan alt gruplarda yatay seyretti. Altın hariç ağır mal fiyatları yüzde 4,80 oranında artarken, yıllık alt enflasyon 0,17 puan azalarak yüzde 60,53’e geriledi.
Ocak ayında mobilya fiyatları yüzde 10,61 oranında artarken, beyaz eşya ve otomobil fiyatları sırasıyla yüzde 6,53 ve yüzde 2,78 oranında arttı.
Diğer temel mal grubunda fiyatların yüzde 5,48 oranında artmasıyla yıllık enflasyon 2,12 puan artarak yüzde 52,54’e yükseldi. Güçlü fiyat artışlarının alt kümenin tamamına yayıldığı gözlendi.
Giyim ve ayakkabı alt grubunda fiyatlar mevsimsel etkilerle yüzde 1,86 oranında azalırken, yıllık enflasyon 0,15 puan azalarak yüzde 39,59’a geriledi.
Ocak ayında enerji fiyatları yüzde 6,14 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 5,70 puan artarak yüzde 32,89’a yükseldi. Doğal gaz tüketimindeki gelişmelerin etkileri küme aylık fiyat artışında belirgin olmaya devam etti.
2023 yılının ikinci yarısındaki ÜFE artışının Ocak ayı itibarıyla Özel Tüketim Vergisi’ne yansıması ve Türk lirası cinsinden elektrik fiyatlarındaki gelişmelerin etkisiyle akaryakıt ve tüpgaz fiyatlarında sırasıyla yüzde 7,82 ve yüzde 10,75 artış yaşandı.
Şebeke suyu fiyatlarındaki artış ise yüzde 4,89 oldu. Ocak ayında gıda ve alkolsüz içecek fiyatları yüzde 5,19 oranında artarken, yüksek bazın etkisiyle yıllık enflasyon 2,30 puan azalarak yüzde 69,71’e geriledi.
– Kırmızı et fiyatları artmaya devam etti
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 3,88 puan, işlenmiş gıdada 1,72 puan azalarak sırasıyla yüzde 87,35 ve yüzde 56,33 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle bir önceki ayda sebze fiyatları öncülüğünde artan taze meyve sebze fiyatlarında bu dönemde sebze kaynaklı kısmi bir düzeltme gözlendi.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı et fiyatları yükselişini sürdürürken, patates ve bakliyat da dikkat çeken diğer kalemler oldu.
Böylece işlenmemiş gıda aylık enflasyonu yüzde 7,01 oldu. İşlenmiş gıda grubunda ekmek-tahıl fiyat artışları güçlenirken, işlenmiş et ürünleri öne çıkan diğer kalem oldu.
Alkollü içecekler ve tütün fiyatları yüzde 4,92 oranında artarken, yıllık enflasyon 9,66 puan azalarak yüzde 61,60’a geriledi. Yİ-ÜFE artışından kaynaklanan vergi ayarlaması fiyatları yukarı çeken temel faktör oldu.
Tütün ürünlerine uygulanan vergi reformu sonucunda fiyat artışları daha sınırlı düzeyde görüldü. Ocak ayında yurt içi üretici fiyatları yüzde 4,14 oranında artarken yıllık enflasyon yatay bir seyir izleyerek yüzde 44,20’ye ulaştı. Ana sanayi kümelenmelerine bakıldığında, Ocak ayında elektrik fiyatları düşerken, diğer alt kümelenmelerde fiyat artışları güçlendi.
Öte yandan, yıllık enflasyon, ortak mallar kalemi dışındaki tüm alt gruplarda geriledi. Aylık fiyat gelişmeleri branş bazında incelendiğinde fiyat artışlarının yaygın olduğu gözlenirken, temel eczane, basım ve kayıt hizmetleri, makine teçhizat, diğer madencilik ile kağıt ve kağıt ürünleri kalemleri öne çıkıyor.
