Küresel ısınma Türkiye’nin zirvelerini eritiyor
Kadir Cesur
KAMYONET – Son yıllarda etkisini artıran küresel iklim değişiklikleri, Türkiye’deki zirvelerin yapısını değiştiriyor, eritiyor ve tehdit altına sokuyor. Düzenli olarak Artos, Süphan ve Ağrı Dağları’na tırmanan Vadi Doğa Sporları Kulübü Başkanı Ömer Demez’in gözlemleri, küresel ısınmanın yarattığı tehlikenin somut delillerini sunuyor.
‘BİR SU KAYNAĞI KALDI, ŞİMDİ KURU’
Artos Dağı, Van Gölü’nün güneyinde, Van’ın Gevaş ilçesinin sonunda yer almaktadır. Güneydoğu Toros Dağları’nın devamı olan dağ, görünümünden dolayı ‘Çadır Dağı’ olarak da anılmaktadır. 3550 metre yüksekliğindeki dağ, kelebek çeşitleri açısından dünyanın en değerli yerlerinden biri olup aynı zamanda dağcıların da gözdesi. Akhdamar Adası’nın karşısında yer alan Artos da küresel ısınmanın sonuçlarından zarar gördü. Önceki yıllarda kışın yağan karın ağustos ortasına kadar kaldığı dağda, kar daha hızlı eriyor ve su toprağa karışmadan buharlaşıyor. Bu durum dağın doğal yaşamını olumsuz etkilemektedir.
En son 19 Ağustos’ta Artos Dağı’na tırmanan dağcı Ömer Demez, karşılaştığı son manzarayı ve üç yıllık gözlemlerini şöyle anlatıyor: “Artos Dağı, Türkiye’nin en güzel görünümlü dağıdır. Tırmanışı kolay olduğu için çok tercih ediliyor. Artos Dağı’nın zirvesinde aslında buzullar kalmadı. Ancak artık karlar çok hızlı erimeye başladı. Normalde ağustos ortasına kadar kar kütleleri ana çanağın ortasında kalırdı. Ancak son üç yıldır o çanakta biriken kar kütleleri de hızla eriyor. Kar yağışının az olması, buharlaşmanın fazla olması gibi etkenler nedeniyle su kaynakları da kuruyor. Artos Dağı’nın yamacında tek su kaynağı kalmıştı. Artık orası da kuru.”
‘Tüccar buzullarının yarattığı göller bile kurudu’
Süphan Dağı, Van Gölü’nün kuzeyinde, Artos Dağı’nın tam karşısında yer almaktadır. Bitlis’in Adilcevaz, Muş’un Malazgirt ve Ağrı’nın Patnos ilçelerinin kesiştiği noktada yer alan Süphan Dağı, 4058 metre yüksekliğe sahip olup Türkiye’nin üçüncü en yüksek zirvesidir. Volkanik bir dağ olan Süphan Dağı, hem yerli hem de yabancı doğa tutkunlarının dağcılık yaptığı değerli yerlerden biridir. Yılın her mevsimi Süphan Dağı’nın zirvesinde yer alan buzullar, Van Gölü’nün karşı kıyısında yer alan Van’ın Edremit ilçesinden de rahatlıkla görülebiliyor.
Demez, Süphan Dağı’na son çıkışını 21 Ağustos’ta gerçekleştirdi. Tepede gördüğü görüntü karşısında üzüntüsünü dile getiren Demez, “Süphan Dağı’nın zirvesinde irili ufaklı beş ayrı göl var. Geçen yıl tarihte olduğu gibi yine Süphan Dağı’na tırmandık. Son tırmanışımızda o dönemde gördüğümüz küçük göllerin tamamen kuruduğunu gördük. Büyük gölde su seviyesi önemli ölçüde azalmıştı. Geçen yıl yaptığımız tırmanışlarda o göllerde yüzebildik. Yani bırakın buzulların erimesini, eriyen buzulların oluşturduğu göller bile kurudu.
‘Buzulların suya dönüştüğüne ve aktığına şahit olduk’
Türkiye’nin çatısı olarak bilinen 5 bin 137 metre yüksekliğindeki Ağrı Dağı’nda manzara daha da kötü. Zirvesinde binlerce yıllık buzulları saklayan dağ, küresel iklim değişikliğinden büyük ölçüde etkilendi. Özellikle dağ zirvesinin güney ve güneybatı kesimlerindeki buzullar neredeyse tamamen erimiş durumda.
Ömer Demez – Vadi Doğa Sporları Kulübü LideriAğrı Dağı’nın son 12 yılına ve değişimlerine tanıklık eden Demez, “Geçen yıl Ağrı Dağı’nda gördüğümüz buzulların çoğunu göremedik. Doğu zirvesinin ortasındaki ve ana tepedeki buzullar da eridi. Zirveye ulaştığımızda saat sabahın sekizi olmasına rağmen buzulların suya dönüşüp akıp gittiğine tanık olduk. Ağrı Dağı’na ilk kez 2011 yılında tırmandım. O dönemde çok kar vardı. Hatta 3000 rakım ve 4000 rakım ortasındaki vadiden geçerken kar üzerinde bile yürüdüm. Ama şu anda 4800 rakımda bile kar yok. Geçen yıl Ağrı Dağı’na dört kez tırmandım. 2022 yılının ağustos ayında tırmandığımızda hava oldukça soğuktu. Ancak bu yıl beklediğimiz soğuk havayla karşılaşmadık. Öyle ki tepe önceki yıllara göre çok daha sıcaktı. Zirvede çayımızı bile demledik, kahvaltımızı bile yaptık. Tepenin kuzey tarafında daha büyük buzullar bulunuyordu. Ancak buzulların ortasında derin çatlakların oluştuğunu gördük. Buzulların hızla erimesi bizi tedirgin ediyor” dedi.
